Böbrek yetmezliği; belirli nedenlerden dolayı, böbreklerin çalışması yavaşlar ve bunun doğrultusunda kanın yapısında bulunan su, tuz ve minerallerin doğal yapısının bozulması olayına denir. Bilimsel olarak, böbreklerin bileşenlerinde yer alan dengenin, elektrolitlerin bozulması şeklinde de adlandırabiliriz. Böbrek fonksiyonları, altında yatan nedenler doğrultusunda yavaş bir şekilde ilerler ve böbrek fonksiyonları çalışması yavaşlar, ilerleyen dönemlerde ise tamamen kullanılamaz hale gelir. Böbreklerin vücut içerisindeki mevcut görevi; omurganın her iki bölümünde yer alan, iki adet böbrek, vücudun atık maddelerini ve fazla miktardaki su oranını vücuttan atılmasını sağlar. Vücudun genel; su, tuz, potasyum ve asit gibi maddelerin düzenlenmesinde de böbrekler işlevselliğe sahiptir.
Böbrek Yetmezliği Nedir?
Böbrekler; omurga bölgesinin her iki yanında da bulunur. Görevleri, vücudun genel tuz, su, potasyum, asit gibi dengelerini sağlamak. Vücudun atık maddelerini ve fazla olan suyun dışarı atılmasını sağlamaktadır. Normal düzeyde çalışan böbrekler, her sağlıklı vücut içerisinde gün içinde 200 litre sıvı kanı filtreler ve geri dönüştürülmesini sağlayan işlevselliği gerçekleştirir. Atık maddelerini vücuttan atar, vücut sıvı dengesini sağlar, kan basıncını sağlayan hormonları düzenler, kemik yapısını güçlendiren D vitamini üretir, kırmızı kan hücrelerinin üretimini kontrol eder. Böbrek vücut içerisindeki hayati değere sahip görevleri ile yaşamımızda önemli bir organdır. Böbrek yetmezliği ise; farklı nedenlerden dolayı böbrek ilgili görevlerini, fonksiyonlarını normal bir şekilde gerçekleştiremez ve yavaş bir şekilde çalışmaya başlar, ilerleyen dönemlerde tamamen işlevselliğini yitirebilir.
Böbrek Yetmezliği Nedenleri Neler?
Böbrek yetmezliği nedenleri, kronik böbrek yetmezliğinin nedenleri kişiden kişiye tabii ki farklılık gösterir. Bu nedenle içinde bulunduğunuz durumu buna göre değerlendirebilirsiniz.
Kronik böbrek yetmezliğinin genel nedenleri şöyle:
- Diyabet hastalığı; şeker hastalığı, yüksek kan şekerinin oranı böbreklerdeki küçük süzgeçlere zarar verebileceğinden dolayı, böbreklerde hasar oluşabilir.
- Hipertansiyon rahatsızlığı; yüksek tansiyon hastalığı, kalp ve damar hastalıkları ve inmenin nedenlerinden biri olduğu gibi, böbrek yetmezliğine de sebep olabilir. Yüksek tansiyon durumu zamanla, böbreklerdeki kan damalarını baskı uygular ve zorlar, böylece böbreklerin çalışmasını yavaşlatabilir, akabinde ise yetmezliğe sebep olabilir. Ayrıca, yüksek tansiyon, böbrek yetmezliğine sebep olabilir ya da böbrek yetmezliği yüksek tansiyon rahatsızlığına neden olabilmektedir.
- Glomerülonefrit hastalığı; böbreklerde yer alan küçük boyutlardaki filtrelemelerinden biridir, filtrelemelerin belirli durumlarda iltihaplanması sonucu böbrek işlevselliğini kaybedebilir.
- İnterstisyel nefrit rahatsızlığı; böbreğin yapısı ya da kanallarının iltihaplanma durumu sonucunda, böbrek yetmezliği gelişebilir.
- Polikistik böbrek hastalığı; yüksek oranda kalıtsal olarak görülen, böbrek yetmezliği grubuna girer. Böbreklerde yer alan böbrek kistleri zaman içinde, yetmezliğe yol açabilir.
- Prostat benzeri, idrar yollarını tıkayan hastalıklar. Prostat kanseri, mesane kanseri, böbrek taşları, enfeksiyonlar, idrar yollarında yer alan kan pıhtısı vb. durumlar.
- Ayrıca, böbreğe kan akışını engelleyen durumlar da nedenleri arasındadır. Kalp hastalıkları, karaciğer yetmezliği, ağır yanık, alerjik durumlar.
- Uyuşturucu, alkol bağımlılığı, sürekli kullanılması.
- Vaskülüt; kan damarlarının iltihaplanması.
- Lupus hastalığı, kanser türlerinden bazıları, kemoterapi tedavisi vb. ve gereksiz olabilecek ilaçlar.
Böbrek Yetmezliği Belirtileri Neler?
Böbrek yetmezliği belirtileri şöyle:
- Mide bulantısı, kusma
- Yorgunluk, halsizlik, iştah kaybı yaşanır.
- Konsantrasyon bozukluklar.
- Vücut içerisinde yüksek oranda su tutması sonucu ayaklarda şişme görülebilir. Ayaklarda, ayak bileklerinde.
- Uyku sorunları, sabah saatlerinde gözlerde görülen şişlikler.
- İdrar düzeninde değişikliklerin görülmesi, gece daha sık idrara çıkmak.
- Geceleri kas seğirmesi durumu, kramp geçirmek vb.
- Devamlı kaşıntı, cilt üzerinde kuruluk.
- Göğüs ağrısı görülebilir. Kalp etrafında su toplanmasına bağlı olarak.
- Nefes darlığı gözlemlenebilir. Akciğerlerde de sıvı biriktiği durumlarda.
- Baş ağrısı, hipertansiyon, erkeklerde görülen ereksiyon sorunları.
Böbrek Yetmezliği Tedavisi
Böbrek yetmezliği tedavisi, kişinin içinde bulunduğu durum doğrultusunda belirlenir. Hastanın böbrek işlevlerini kaybetmesine sebep olan etkene göre, tedavi süreci uygulanabilir. Böbrek yetmezliğini tespit etmek için; kan testleri, idrar testi, idrar hacminin ölçümü, görüntüleme uygulamaları, biyopsi vb. yöntemler ile hastalık teşhis edilebilir. Daha sonra hastalığın nedeni ve evresi belirlendikten sonra tedavi sürecine hızlı bir şekilde geçilir.
- Tansiyon kontrolü sağlanmaya çalışır.
- Kolesterol seviyesinin dengesi sağlanır.
- Anemi ilaçları uygulanabilir.
- Sıvı birikmesine yönelik, bu durumu engelleyici ilaçlar verilir.
- Protein oranı düşük seviyede olacak şekilde diyet programı önerilir.
Böbreğin çalışma seyrinin yavaşladığı başlangıç evrelerinde, nedenlerine bağlı olarak tedaviler uygulanır. Son evresinde ise uygulaması gereken tedavi sadece; böbrek nakli ve diyalizdir.
