İnsan yaşamının ve doğa canlılarının, vücut işlevselliğini bir süre durdurma ve dinlenme aşamasına geçmesine, uyku denir. Doğada bulunan tüm canlılar, uyku ile vücutlarını dinlendirir. Düzenli uykunun sağlığa faydaları neler; gün içinde, güneşin doğması ile ayakta zinde bir şekilde kalabilmek için, gerekli enerjiyi uyku sayesinde sağlarız. Uyku düzensizlikleri nedeniyle, gün içinde ayakta kalmak zorlaşabilir ve zihin bulanık bir hale dönüşebilir. Sinirlilik, gerginlik, odaklanamamak gibi sorunlar gözlemlenebilir. Bu gibi nedenle ile herkesin gerektiği kadar uykusunu kaliteli bir şekilde alması önem taşır.
Uyku esnasında şuursuz olunmaz, tam tersi beyin ve vücudun bütün fonksiyonları açık bir şekildedir. Sadece kısa süreliğine beyin fonksiyonları dinlenir, vücut ise bu süre zarfında yenilenme sürecine girer. Beyin bu kısa zaman diliminde, yeteri kadar dinlenemediğinde, kişide; unutkanlık, asabiyet, konsantre bozukluğu, stres gibi çeşitli sağlık sorunları görülür. Önemli bir nokta da uyku, beynin önceki gün aldığı bilgiyi ve besini vücuda işlemesini destekleyici görevi görür. Uyku esnasında, insan vücudunda ne gibi değişiklik olduğu yönünde, çeşitli kişiler üzerinden testler yapılmıştır. Beyin dalgalarını izleyen uzmanlar, uyku esnasında vücudun işlevselliğini gözlemlenmiştir. Düzenli uykunun sağlığa faydaları neler; uyku insan vücudu ve psikolojisi açısından önemli bir etkene sahiptir. Psikolojinin yapılanması ve hafızanın güçlenmesi için gereklidir. Ayrıca sağlık açısında çeşitli faydalara da sahiptir.
Uyumanın Vücut İçin Önemi
Düzenli uykunun sağlığa faydaları neler; bilim insanlarının ifadeleri doğrultusunda, şimdilerde herkesin bildiği bilgiler olduğunu söyleyebiliriz. Uyumak vücudun yenilenmesini ve büyüme hormonu salgıladığı belirtilir. Bu nedenle, bebekler ve çocukların gelişim evrelerinde daha fazla uykuya ihtiyacı vardır. Tabii ki her canlının uykunun faydalarına ihtiyacı var. Büyüme hormonu, vücut genelindeki bozuk yerlerin onarılmasında kullanılmaktadır. Ayrıca uyku ile, karmaşık sorunlara çözüm getirmek kolaylaşabiliyor. Yaratıcılık ve karmaşık sorunlara çözüm getirmede hızlı sonuçlar doğurabilir. Düzenli uyku bağışıklık sistemini de güçlendirir. Yeterli uyku alınmadığında, dudakta uçuk çıkma durumları gözlemlenebilir, bu durum bağışıklık sistemiyle ilgilidir.
Düzenli Uykunun Sağlığa Faydaları Nelerdir?
Düzenli uykunun sağlığa faydaları neler; faydaları şöyledir:
- Merkezi sistemi yenilenir.
- Sindirim sistemini düzenler.
- Kilo ve yağ tutmayı önler.
- Yaşam kalitesini artırır, yorgunluk ve stres vb. sorunları giderir.
- Konsantre oranı artar.
- Kemik, kasları güçlendirir.
- Düzenli uyku, sağlıklı dolaşım sistemini destekler.
- Cilt yenilenir, daha parlak daha canlı bir cilt sağlar.
- Düzenli uykunun, meme kanseri riskini azalttığı belirtilir.
Sağlıklı Bir Uyku İçin Neler Yapılmalıdır?
Sağlıklı bir uyku için neler yapılmalı, öncelikle uyumayı kolaylaştıran etkenleri sağlamak gerekir. Uykuyu kolaylaştıran ve uyku-uyanıklık durumunu ayarlayan, melatonin hormonu, akşam saatlerinde salgılanmaya başlar, gece 02.00–03.00 saatlerine kadar da devam eder. Ayrıca protein yapımı ve hücre çoğalmasını destekleyen, büyüme hormonu 24.00’te en yüksek seviyeye ulaşılır. Bu nedenle, en geç saat 11.00’de uyunmalıdır. Aşırı ışığa maruz kalma, televizyon seyretme, elektromanyetizma gibi dış tesirler, melatonin salgısını azaltır. Sistemin işleyişini bozar. Sabah 06.00’dan itibaren, kortizol ve adrenalin salgısı artar, bu nedenle uyku doyumu gerçekleşmez. Aynı şekilde, günün diğer saatlerine göre, uykuya eğilimli olunan öğle saatlerinde, derin ve yavaş uyku düzeniyle yarım saat uyunabilir. Öğle uykusu da vücuda iyi gelebilir.
Sağlıklı bir uyku için neler yapılmalı, izlenmesi gereken adımlar şöyledir:
- Her gün aynı saatlerde uyumaya çalışın, aynı saatlerde de uyanın.
- Düzenli egzersiz yapmak.
- Akşam yemeği, yatmadan en az 2-3 saat önce yenmelidir.
- Çay, kahve, kola gibi kafein içeren içecekler, yatmadan 3 saat önceki zaman diliminde içilmez.
- Yatmadan 15 dakika önce, ılık süt ya da ılık dış uykuyu kolaylaştırır.
- Yatak odasında; televizyon, bilgisayar, cep telefonu gibi cihazlar bulundurmayın, ya da kapalı olmalı.
- Yatak odasının ısısı, 18-21 C° arasında olmalıdır. Yatak odası, gürültüsüz, karanlık ve düzenli olmasını önem taşır.
- Çok sert ya da yumuşak olmayan, ortopedik bir yatak ve yastık kullanın.
- Sağ tarafınızın üzerine yatın.
- Yüzüstü, sırtüstü yatılması solunum ve kalple ilgili hastalıklar için, sakıncalıdır.
- Alarm için, cep telefonu yerine, pilli saatleri tercih edin.
- Ayrıca burun tıkanıklığı, sinüzit, uyku apne sendromu, alerji, aşırı kilo, tiroid, kalp ve romatizmal hastalıklar gibi nedenler, vücudunuzun dinlenmesini önler. Bu nedenle mutlaka bu kontrol olun ve sorunları giderin.